Velferðarþjónusta í dreifbýli

Félagsmálaráðherra kynnti í ríkisstjórn í morgun niðurstöðu nefndar um velferðarþjónustu í dreifbýli. Félagsmálaráðuneytið mun í samræmi við tillögu nefndarinnar leggja áherslu á að unnið verði frekar að eflingu einstaklingsmiðaðrar velferðarþjónustu í dreifðustu byggðunum í samvinnu við sveitarfélögin. Ráðuneytið mun jafnframt beina því til annarra aðila að vinna að úrbótum á grundvelli tillagna nefndarinnar, svo sem að bættum samgöngum og bættum fjarskiptum og aðgangi að upplýsingasamfélaginu.

Tilefni skipunarinnar var ályktun búnaðarþings árið 2002 þar sem skorað var á félagsmálaráðherra að „skipa nefnd sem hafi það að markmiði að kanna aðstöðumun íbúa innan sveitarfélaga og beiti sér fyrir því að íbúar hvers sveitarfélags eigi sem líkastan aðgang að þeirri þjónustu sem veitt er". Í nefndinni áttu sæti fulltrúar félagsmálaráðuneytis, landbúnaðarráðuneytis, heilbrigðis- og tryggingamálaráðuneytis, menntamálaráðuneytis, Sambands íslenskra sveitarfélaga og Bændasamtaka Íslands. Starfsmaður nefndarinnar var frá Byggðastofnun.

Nefndin ákvað að gera úttekt í nokkrum sveitarfélögum þar sem bæði væri að finna dreifðar byggðir og þéttbýli. Eftirtalin sveitarfélög tóku þátt: Rangárþing eystra, Húnaþing vestra, Sveitarfélagið Skagafjörður, Akrahreppur, Akureyrarkaupstaður og 10 sveitarfélög í Þingeyjarsýslum sem voru Aðaldælahreppur, Skútustaðahreppur, Þingeyjarsveit, Tjörneshreppur, Húsavíkurbær, Kelduneshreppur, Öxarfjarðarhreppur, Raufarhafnarhreppur, Svalbarðshreppur og Þórshafnarhreppur. Akureyrarkaupstaður var tekinn til samanburðar sem stórt bæjarfélag með umfangsmikla velferðarþjónustu. Nefndin komst að þeirri niðurstöðu að margt sé í ágætu lagi hvað varðar aðgang að þjónustu en annað megi betur fara.

Í niðurstöðum í hnotskurn á bls. 8–11 í skýrslunni má sjá á hvaða sviðum helst er að finna mun milli dreifbýlis og þéttbýlis. Nefndin gerði eftirfarandi tillögur:

Einstaklingsmiðuð þjónusta í dreifðustu byggðum

Lagt er til að félagsþjónusta í dreifbýli, þar sem ekki verður komið við almennum úrræðum, verði útfærð sérstaklega og einstaklingsmiðuð á hverjum stað. Nefndin leggur jafnframt til að félagsþjónusta sveitarfélaga í dreifbýli verði styrkt með áherslu á að félagsleg heimaþjónusta og aðgengi aldraðra/fatlaðra að dagvistun verði bætt, meðal annars með bættri akstursþjónustu. Samhliða er nauðsynlegt að samþætta hjúkrunarlega og félagslega heimaþjónustu svo sem kostur er.

Bættar samgöngur

Nefndin leggur til að samgöngur í dreifbýli verði bættar, sérstaklega með úrbótum á tengivegum. Aukin áhersla verði á að reglur um verkaskiptingu ríkis og sveitarfélaga um viðhald vega og snjómokstur verði endurskoðaðar dreifðum byggðum til hagsbóta.

Bætt fjarskipti og aðgangur að upplýsingasamfélaginu

Nefndin leggur til að aðgangur dreifðra byggða að fjarskiptaþjónustu verði bættur þannig að íbúar dreifbýlis eigi sama aðgang að háhraða gagnaflutningi og íbúar í þéttbýli. Lögð er áhersla á að farsímasamband nái til allra í dreifðum byggðum. Gjaldskrá vegna alþjónustunnar verði sú sama í dreifbýli og þéttbýli.

Félagsmálaráðuneytið mun í samræmi við tillögu nefndarinnar leggja áherslu á að unnið verði  frekar að eflingu einstaklingsmiðaðrar velferðarþjónustu í dreifðustu byggðunum í samvinnu við sveitarfélögin. Félagsmálaráðuneytið mun jafnframt kynna tillögurnar í nefnd um málefni aldraðra, sem starfar nú á vegum forsætisráðuneytis, en sú nefnd fjallar nú meðal annars um það hvernig bæta megi þjónustu við aldraða um land allt. Skýrslan verður send hlutaðeigandi ráðuneytum, Sambandi íslenskra sveitarfélaga, ráðgjafarnefnd um Jöfnunarsjóð sveitarfélaga og öðrum sem málið varðar.

Velferðarþjónusta í dreifbýli (500 KB)