Unnið í þágu barna

Ísland á að vera fjölskylduvænt samfélag þar sem börn búa við öryggi og jöfn tækifæri og njóta lögvarinna réttinda líkt og aðrir þjóðfélagsþegnar. Vellíðan barna og gott samspil á milli samfélags og fjölskyldu leggur grunn að heilbrigðri og farsælli samfélagsþróun. Áhersla er lögð á framangreint í stjórnarsáttmálanum. Huga þarf bæði að almennu umhverfi fjölskyldna í landinu og að þeim fjölskyldum sem mestan stuðning þurfa á að halda.

Þeim fjölskyldum sem eru berskjaldaðastar er sinnt af félagsþjónustu og barnavernd sveitarfélaganna í dag. Fólk á að geta treyst því að gæði þjónustunnar séu sambærileg óháð búsetu. Margir vinna gott og faglegt starf í þessum málaflokki, en betur má ef duga skal. Framundan er því heildarendurskoðun á stjórnsýslu ríkisins á sviði félagsþjónustu og barnaverndar. Mikilvægur þáttur í endurskoðuninni er stofnun stjórnsýslustofnunar sem mun sinna upplýsingaöflun um þjónustu og skilgreiningu gæðaviðmiða, öflun og viðhaldi bestu þekkingar á sviði félagsþjónustu og barnaverndar og ýmsum stjórnsýsluverkefnum, meðal annars þeim sem nú eru í umsjón Barnaverndarstofu, Fjölmenningarseturs og réttindagæslumanna fatlaðs fólks. Einnig verður athugað hvernig eftirliti með gæðum og öryggi þjónustunnar verði best háttað í hinni nýju stofnun, með áherslu á sjálfstæði þeirrar einingar.

Sveitarfélögin hafa sýnt, með yfirtöku stórra verkefna á undanförnum árum, hvers þau eru megnug og hefur það sannfært mig enn frekar um að nærþjónustan á að vera á þeirra vegum. Þar er yfirsýnin yfir þarfir notenda og því mestar líkur á að veitt séu úrræði á viðeigandi þjónustustigi. Þannig skapast samlegð sem eflir sveitarstjórnarstigið til góðs fyrir íbúana. Þáttur ríkisins í nærþjónustu á að felast í að skilgreina gæði hennar, tryggja jafnræði og sinna eftirliti.

Þessi skil hafa ekki verið nógu skýr í félagsþjónustu og barnavernd að mínu mati. Ríkið hefur sinnt verkefnum sem kunna að eiga betur heima hjá sveitarfélögunum á meðan eftirliti hefur verið áfátt. Þetta verður að laga.

Vegna þessa hef ég falið nefnd að endurskoða stjórnsýslu ríkisins á sviði félagsþjónustu og barnaverndar, draga skýrari skil milli stjórnsýslu og þjónustuverkefna og efla eftirlit. Leitað verður til sérfræðinga bæði innanlands og erlendis í þessu skyni. Formaður nefndarinnar er Þóroddur Bjarnason, prófessor við Háskólann á Akureyri. Þóroddur er með doktorspróf í félagsfræði og er þekktur af rannsóknum sínum á högum og líðan barna og ungmenna.

Gæði óháð búsetu

Ekkert barn á að þurfa að upplifa ofbeldi, en þegar það gerist verðum við að vera til staðar fyrir þau. Sá stuðningur á að vera óháður fjölskylduaðstæðum, efnahagslegri og félagslegri stöðu, og því hvort þau séu fötluð eða ófötluð.

Barnahús er mikilvægur þáttur í þjónustu við börn sem verða fyrir kynferðislegri misnotkun. Núverandi húsnæði var orðið of þröngt fyrir starfsemina, enda brýnt að fjölga starfsfólki og bæta aðstæður. Við höfum því keypt nýtt og betra húsnæði sem Barnahús flyst bráðlega í. Til framtíðar litið er það draumur minn að Barnahús sinni ekki aðeins þeim börnum sem hafa orðið fyrir kynferðislegu ofbeldi heldur einnig líkamlegu ofbeldi. Í fjárlögum er lagt til að tímabundin 20 m.kr. heimild, vegna aðgerða gegn kynferðisofbeldi gegn börnum, verði gerð varanleg. Hef ég jafnframt lagt áherslu á að hugað verði sérstaklega að ofbeldi gegn fötluðum börnum og að fjármunir verði tryggðir til þess á fjárlögum.

Til að ná árangri í forvörnum gegn ofbeldi þurfa margir að vinna saman á breiðum grundvelli. Til að efla samstarf hef ég, ásamt ráðherrum mennta- og menningarmálaráðuneytisins og innanríkisráðuneytisins, unnið yfirlýsingu um markvissar aðgerðir og víðtækt samráð til að vinna gegn ofbeldi og afleiðingum þess. Sérstök áhersla er þar lögð á aðgerðir gegn ofbeldi í garð fatlaðs fólks á öllum aldri og öðrum berskjölduðum hópum. Samstarfsyfirlýsing þessa efnis liggur nú fyrir og verður undirrituð á næstunni.

Forvarnir gegn ofbeldi

Eitt af mínum fyrstu verkefnum sem ráðherra félagsmála var að skipa hóp til að móta fjölskyldustefnu fyrir Ísland með áherslu á börn og fjölskyldur þeirra. Við vinnuna hefur verkefnisstjórn átt í góðu samráði við fjölmarga hagsmunahópa og sérfræðinga og er áætlað að leggja fram þingsályktunartillögu á vori komandi. Drög verða sett á Netið til umsagnar. Í fyrirliggjandi drögum er lögð áhersla á aðgerðir til að auka félagslegan jöfnuð og réttindi, aðgerðir til að sporna gegn mismunun, leiðir til að stuðla að jafnvægi á milli fjölskyldu- og atvinnulífs og jafna ábyrgð foreldra á heimilishaldi og uppeldi barna. Í farvatninu eru því mörg stór og mikilvæg verkefni sem munu styrkja hag fjölskyldna í landinu.

Fjölskylduvænt samfélag

Eitt af mínum fyrstu verkefnum sem ráðherra félagsmála var að skipa hóp til að móta fjölskyldustefnu fyrir Ísland með áherslu á börn og fjölskyldur þeirra. Við vinnuna hefur verkefnisstjórn átt í góðu samráði við fjölmarga hagsmunahópa og sérfræðinga og er áætlað að leggja fram þingsályktunartillögu á vori komandi. Drög verða sett á Netið til umsagnar. Í fyrirliggjandi drögum er lögð áhersla á aðgerðir til að auka félagslegan jöfnuð og réttindi, aðgerðir til að sporna gegn mismunun, leiðir til að stuðla að jafnvægi á milli fjölskyldu- og atvinnulífs og jafna ábyrgð foreldra á heimilishaldi og uppeldi barna. Í farvatninu eru því mörg stór og mikilvæg verkefni sem munu styrkja hag fjölskyldna í landinu.